Safra ameliyatı sonrasında komplikasyonların önlenmesi için, safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme ve safra diyeti uygulanması gereklidir. Diyetisyen tarafından hazırlanan diyet listeleri ile komplikasyonların önüne geçilebilir. Gelin safra problemine neden olan konuyu inceleyelim.
Hızlı Konu Başlıkları
Safra Kesesi Nedir
Safra, karaciğerde üretilerek bağırsağa dökülen bir salgıdır. Normal beslenen sağlıklı bir yetişkinde karaciğerde her gün yarım ila bir litre arasında değişen miktarlarda safra üretilir ve ana safra kanalı aracılığıyla onikiparmak bağırsağına dökülür.
Safranın iki temel fonksiyonu vardır. Karaciğerde ayrıştırılan maddelerin vücuttan atılımınıında rol oynar ve yağlar ile yağda eriyen vitaminlerin emilimini sağlar. Safra kesesi karın sağ üst tarafında yer alan karaciğerin alt yüzüne yapışık, 7-10 cm uzunluğunda armut biçiminde bir organdır. Küçük bir kanalla ana safra kanalına bağlantılıdır.
Safra Kesesi Ameliyatı Nedir
Safra kesesinin alınması ameliyatı kolesistektomi olarak adlandırılmaktadır ve bu ameliyat çoğunlukla safra taşlarının oluşumundan kaynaklanır. Ancak kolesistit olarak bilinen safra kesesi iltihaplanmaları ve safra kesesi kanseri gibi durumlarda da tedavi amacıyla bu ameliyat gerçekleştirilebilir. Safra kesesinin alınması durumunda safranın depo edilmesi görevini safra kanalı gerçekleştirir. Son 30 yılda kolesistektomi ameliyatı hızla yayılmış; kolay ve etkili bir tedavi yöntemi haline gelmiştir.
20-60 yaş arası kadınlarda safra taşının görülme riski erkeklerden 3 kat daha fazladır. Obezite, genetik faktörler, yaş faktörü ve sık doğum yapma safra taşının oluşumuna neden olan etmenler arasındadır.
Safra Kesesi & Safra Taşı Diyeti
Kolesistektomi ameliyatı sonrasında safra taşı oluşumunun tekrarlamaması ve komplikasyonların gelişmemesi için mutlaka safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme yani safra diyeti planının uygulanması gerekir. Ameliyat gerçekleştikten sonra bağırsak sesleri yerine gelinceye ve hasta gaz çıkarıncaya kadar ağız yolu ile beslenmeye geçilmez. Sonrasında hastanın durumuna göre oral (ağızdan) veya enteral beslenme tedavisi uygulanır.
Safra kesesi alınan hastalarda beslenme kademeli olarak geliştirilir. Ameliyat sonrasında bir süre tüketilmemesi gereken besin çeşitlerinden uzak durulmalı, yağlı besinlerden tüketilmemelidir. Safra kesesi alındıktan sonraki ilk üç ayda ülser diyeti olarak adlandırılan beslenme düzeni uygulanabilir. Sonrasında safra diyeti uygularken liste dışındaki besinler ve yağlı gıdalar yavaş yavaş beslenme düzenine eklenmelidir.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Yasaklı Besinler
Safra kesesi ameliyatı sonrası safra diyeti uygularken aşağıdaki besinlerden uzak durulmalıdır.
- Yağda kızartılmış yumurta, çok yağlı peynir çeşitleri, et, tavuk ve balık çeşitleri
- Karaciğer, beyin, böbrek gibi sakatatlar ve tavuk derisi
- Fındık, fıstık, ceviz ve badem gibi yağlı kuruyemişler
- Salam, sosis, sucuk ve pastırma gibi şarküteri ürünleri
- Bütün yağlı yiyecekler, kavurma ve kızartmalar
- Kaymak, krema, tahin, tahin helvası, çikolata, cips, çeşnili kraker ve bisküviler
- Yağlı poğaça, börek, kek ve pasta gibi hamur işleri
- Gaz yapma özelliği olan lahana, turp, brokoli, karnabahar, kereviz gibi sebzeler; mercimek, nohut ve kuru fasulye gibi kurubaklagil çeşitleri
- Yumurta ve yumurta içeren besinler (Yumurtanın vücutta tolere edilmesi kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu yüzden tüketimi de kişiye göre belirlenmelidir.)
- Pul biber, karabiber, kimyon gibi baharatlar
- Salamura besinler, turşu, sirke, çeşniler, et suyu, hardal, sarımsak, çemen, limon tuzu
- Koyu çay ve kahve, limonata, boza, neskafe, kakaolu süt, alkollü içecekler, maden suyu, soda, hazır meyve suları, kola ve gazoz gibi asitli içecekler
- Hazır çorbalar, et suyu veya tavuk suyu eklenmiş çorbalar, acılı çorbalar, kurubaklagil bulunan çorbalar
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Serbest Besinler
Safra kesesi ameliyatı sonrası safra diyeti uygularken aşağıdaki besinler serbestçe tüketilebilir.
- Açık çay, salep, ıhlamur, ada çayı, ayran gibi içecekler
- Süt, yağsız beyaz peynir ve yoğurt
- Beyaz ekmek, sade kraker, makarna, şehriye, kuskus, irmik, erişte ve pirinç gibi tahıl kaynakları
- Baharat çeşitlerinden tarçın, nane ve kekik
- Çiğ ve kabuksuz muz, elma, şeftali, kayısı, çekirdeksiz üzüm, kiraz
- Pekmez, bal, reçel, sütlaç, tavuk göğsü ve muhallebi
- Domates çorbası, süzgeçten geçirilmiş sebze çorbaları, şehriye veya pirinç eklenmiş çorbalar, yayla çorbası ve acısız tarhana çorbası
Safra Korumalı Diyet Önerileri
Safra kesesi ameliyatı sırası ve sonrası beslenme önerilerini aşağıda bulabilirsiniz.
- Günde 3 ana öğün mutlaka yapılmalı; 2-3 ara öğünün tüketilmesine de özen gösterilmelidir.
- Öğünler arasında 2,5-3 saatlik aralıklar bulunabilir.
- Yemek porsiyonlarına dikkat edilmeli ve yasaklı besinler tüketilmemelidir.
- İçecek olarak açık çay, ıhlamur ve ada çayı gibi mideyi rahatsız etmeyecek besinler tercih edilmeli; asitli içeceklerden ve koyu çay-kahveden uzak durulmalıdır.
- Midede şişlik oluşturabilecek ve gaz yapabilecek sebze ve kurubaklagil çeşitleri tercih edilmemelidir.
- Her türlü paketli ve işlenmiş üründen uzak durulmalıdır.
- Dikkat edilmesi gereken en önemli besinler arasında yer alan yumurta hastanın toleransına göre tercih edilebilir. Bazı hastalar yumurtayı daha kolay sindirebildiklerinden ameliyattan 3 ay sonrasında beslenme düzenine yumurtayı eklemeye başlayabilir; 1,5-2 sene sonrasında ise yumurta beslenme planında tamamen yer alabilir.
