Koenzim Q₁₀ organik, doğal, yağda çözünen, vitamin benzeri bir maddedir. Ubiquinone olarak da adlandırılır ve hücreler arası elektron taşıma zincirinde yardımcı bir faktördür. Son yıllarda en popüler besin takviyelerinden biri haline gelmiştir.
Hızlı Konu Başlıkları
Koenzim Q₁₀ nedir?
Koenzim Q₁₀ yapısı sebebiyle çoğu zaman pseudovitamin yani “sahte vitamin” olarak adlandırılır. Hücrenin enerji üretim merkezi olan mitokondride elektron taşıma zincirinde görev alır ve ATP üretimine yardımcıdır.
Dolayısıyla koenzim Q₁₀ neredeyse tüm enerjinizin üretilmesine yardım eder.
Bu sebeple yaşamanız için mutlaka gerekli olan koenzim Q₁₀ birçok besinde ciddi miktarlarda bulunur. Küçük miktarların bedeniniz için yetmesi, dışarıdan alınmadığı zamanlarda bile hayatta kalmanızı sağlar.
Ama varlığı, yaşamın devamı için kesinlikle gereklidir.
Ayrıca koenzim Q₁₀ yüksek ısıya dayanıklı değildir. Bu sebeple özellikle kaynatma ve kızartma sırasında ciddi kayıplar görülür.
Bir diğer özelliği ise koenzim Q₁₀’in lipofilik yani yağda çözünen bir yapıya sahiptir. Bu sebeple yağlardan zengin bir besin ile tüketildiğinde daha iyi taşınır ve iletilir.
Buraya kadar keyifsiz birçok teorik bilgi ile kafanızı doldurmuş olabilirim. Çok daha fazlası var ama bu kadarı, konuyu anlamanız ve koenzim q10 supplementi hakkında doğru karar verebilmeniz için gerekli.
Koenzim Q₁₀ Yararları
Kalp Hastalıkları
Araştırmaların bazıları koenzim Q₁₀’in kalp yetmezliği üzerine yüksek derece olumlu etkisini gösteriyor. Kalp gibi yoğun şekilde çalışan ve ciddi şekilde enerji üreten-tüketen bir yapıdan bahsediyoruz. Bu yapı enerji üretim mekanizmasında görev alan koenzim Q₁₀’den oldukça zengin. Dolayısı ile kan koenzim Q₁₀ düzeylerinden doğrudan etkileniyor ve olumlu sonuç alınıyor.
Ayrıca kalp damar hastalıklarında sık kullanılan, kan kolesterolünü düşürmeye yardım eden statinler kan koenzim Q10 düzeylerini ciddi şekilde düşürür. Bu sebeple statin kullanan bireylerde kalp damar sağlığını daha fazla korumak için koenzim Q₁₀ takviyesini kesinlikle tavsiyedir.
Bununla beraber birçok kronik hastalığa neden olan hipertansif hastalarda koenzim Q₁₀ oldukça mantıklı bir tercih olarak görülüyor. Zira damar genişlemesine yardım eden nitrik oksit aktivitesini korumaya yardım eden koenzim Q₁₀ kontrolsüz hipertansiyon hastalarında ortalama tansiyonu düşürebilir.
Egzersiz Performansı
Malesef koenzim Q₁₀ kısa ve patlayıcı güç gerektiren egzersizlerde performansı arttırmıyor. Burada düşünülebilecek mantıklı bir etki mekanizması yok zira.
Bununla beraber yaşlı popülasyonda (65+) ve ultra uzun egzersiz disiplinlerine sahip (maraton, ironman gibi) sporcularda tükenme süresini uzattığı gösterilmekte. Ayrıca koenzim Q₁₀’in antioksidan kapasitesi ile salınan süperoksit moleküllerini uzaklaştırmak için de kullanılabilir.
Sonuç olarak direkt olarak sporcuların performansına ciddi etki etmeyecek koenzim Q₁₀ supplementasyonu doğru alanda kullanıldığında minimal fayda sağlayabilir.
Kronik Yorgunluk, Fibromiyalji
Sebebi bilinmeyen ve sürekli yorgunluk çeken birçok kişi tanıdığınıza eminim. Bu tip sorunlar ciddi şikayet oluşturmadıkları için varlık ile yokluk arasındaki pencereden tanık olduğuz problemlerden biri. Ama kesinlikle irdelenmesi gereken ve “sendrom” olarak kategorize edilen bir durum.
Bu konuda yapılan birçok araştırma olmasına rağmen benim en çok dikkatimi çeken kronik yorgunluk sendromuna sahip kişilerin koenzim Q₁₀ supplementasyonuna tepkisiydi. Çünkü yapılan bir araştırmada koenzim Q₁₀ kullanan kişilerin %69’u yorgunluk belirtilerinde azalma tarifliyor. Tabi ki subjektif bir araştırma olsa da özellikle tanı koyulamamış vakalarda güvenle tercih edilebilir.
Asıl konu ise fibromiyalji. Çünkü tanısı kadar tedavisi zor olan bir hastalık ve kadınlarda sık görülüyor. Tek bir sorun olmadığı için çoğu zaman tek bir çözüm önerisi faydasız kalıyor. Burada kesinlikle birden fazla bölümün birden fazla tedavi ile birbirine destek olması gerekli. Koenzim Q₁₀ ise bu tedavilerden birisi. Kalp damar hastalıklarında görülen kronik kas/eklem ağrılarında tercih edilecek ilk supplement koenzim Q₁₀.
Çünkü yapılan araştırmalarda fibromiyalji çeken hastalarda koenzim Q10 kullanımını takiben geçen üç ayda şikayetlerin azaldığı rapor ediliyor. Bu oldukça umut verici bir durum.
Koenzim Q10 Kaynakları
Koenzim Q₁₀ almak için sadece supplementlere bağımlı değilsiniz. Bazı besinler koenzim Q₁₀ açısından oldukça zengin.
Tacuk kalbi > Tavuk Ciğeri > Sığır Kalbi > Brokoli > Soya Fasulyesi > Tereyağı > Estra Virgin Zeytinyağı > Yumurta Sarısı > Avokado> Yer Fıstığı > Antep Fıstığı
Koenzim Q₁₀ ne kadar ve nasıl kullanılır?
Koenzim Q₁₀ açısından geniş bir doz aralığı olmasına rağmen güvenli ve etkin tedavi çoğu zaman üç parçaya bölünmüş ve her seferinde 100 mg alımdır. Bu alımı yemeklerden 30 dakika önce tüketmek en doğru yöntem olacaktır.
Ayrıca birçok farklı besinin emilim konusunda etkileşimi olması sebebiyle alımın sadece su ile yapılmasını tavsiye ediyorum.
Koenzim Q₁₀ Zararlı Mı?
Koenzim Q₁₀’in doz aralığı çok geniştir. Günlük 1000 mg’a kadar çıkılan dozlarda yan etki görülmemesine rağmen pratikte hiçbir zaman tavsiye edilmez. Ayrıca birçok araştırma koenzim Q₁₀ kullanımını gebe ve bebek emziren kadınlar için tavsiye etmemektedir.
Koenzim Q10 bazı durumlarda dikkatli kullanım gerektirebilir.
- Kan sulandırıcı özelliği olan warfarin’in etkinliğini azaltabilir.
- Bazı kişilerde karaciğer enzim yüksekliği, yorgunluk ve ışığa hassasiyet gibi aşırı duyarlılık reaksiyonları görülebilir.
Sonuç olarak koenzim Q₁₀ doğru kullanıldığında birçok hastalığın tedavisine yardım edebilir ve yaşlanma mekanizmalarını geciktirebilir. Ama kullanım her zaman hekim gözetimi ve tavsiyesi ile olmalı.
